Było miło, wesoło i przyjemnie – tak wynika z relacji polskich mediów na temat premiery książki „Harry Potter i Insygnia Śmierci”. Niestety, poza granicami naszego kraju jakoś nikt tego nie zauważył, za to na świecie mówi się głośno, że Potter najadł się wstydu w Polsce.

Czy może jednak być inaczej, gdy siódmy tom można dostać w stolicy na tydzień przed premierą, a wydawnictwo bezradnie rozkłada ręce mówiąc, że nic z tym nie zrobi? Czy może być inaczej, skoro sprzedawcy prowadzący premierowe imprezy mylą domy w Hogwarcie z osobnymi szkołami?

Niniejszy felieton odkrywa – niestety – całą prawdę i wyjaśnia, dlaczego wcale nie było tak „miło, przyjemnie i wesoło”. Jeśli chcecie dowiedzieć się, dlaczego Harry’emu Potterowi wstyd w Polsce, wchodźcie pod „więcej...”.

Na tydzień przed premierą zwaliła mnie z nóg informacja, że „bukiniści z Warszawy sprzedają już siódmy tom Harry’ego Pottera”. Powtórzę: na tydzień przed premierą! I jeszcze z dopiskiem, że robią to od kilku dni. No, pomyślałem, to może i lepiej, że dowiaduję się dopiero teraz. W innym wypadku, ostatni odcinek „Marszu po Insygnia” rozrósłby się do przesadnych rozmiarów. Bo byłoby o czym pisać.

A ponieważ owi bukiniści sprzedawali siódmy tom między innymi na Dworcu Centralnym, to już naprawdę zrobiło się wesoło. Podróżni z całej Europy dowiedzieli się dzięki temu, że Polacy nie gęsi, mają swój język, a także swojego siódmego Pottera – i to w dodatku na tydzień przed oficjalną premierą. A więc znów jesteśmy nie do podrobienia, bo czegoś takiego nie widziano w żadnym innym kraju, jak Unia Europejska długa i szeroka.

Wydawcy machnęli na to ręką, pisząc, że to pirackie kopie. W istocie, były pirackie. Żeby jednak było śmieszniej, po paru dniach egzemplarze siódmego tomu pojawiły się w różnych sklepach – i wnet okazało się, że akurat te są jak najbardziej oryginalne. W piątek rozmawiałem z mamą i zażartowałem, że chyba mam siódmy tom jako jeden z nielicznych, skoro dostałem go już w czwartek na konferencji. – Nie ty jeden – słyszę w słuchawce. – W Biedronce też już można kupić.

Na to już wydawnictwo machnąć ręką nie powinno i nie mogło. Ale i tak machnęło. - Jest nam przykro, że tak się dzieje i przyznajemy, że jesteśmy bezradni wobec opisywanych przez państwa faktów – skomentował krótko dyrektor Media Rodzina, Bronisław Kledzik. W podobnym tonie wypowiadali się inni przedstawiciele wydawnictwa. Czyli innymi słowy: oni są be, ale nic im nie możemy zrobić, macie pecha, po prostu u nich nie kupujcie i tyle.

Kłopot w tym, że taka szczera i zupełnie nieukrywana bezradność wręcz zachęca do kontynuowania owych niecnych procederów. Zwłaszcza jeśli ręce umywają też hurtownicy, bo to oni podpisali zobowiązania wobec wydawnictwa i sami ich przestrzegali, a z księgarniami i sklepami zawarli – jak to określili – „dżentelmeńską umowę”. To kolejny dowód, że w Polsce lepiej nie umawiać niczego na tak zwaną gębę, bo można w nią potem dostać, i to całkiem mocno.

Lepszym rozwiązaniem byłyby bezpośrednie umowy pomiędzy wydawnictwem a sprzedawcami. Dlaczego nikt nie wpadł na ten pomysł? Wtedy byłoby całkowicie jasne, kto zawinił i kto powinien dochodzić swoich praw. Wydawnictwo łupnęłoby nieuczciwym sprzedawcom taką karę za zerwanie umowy, że prędko by się nie pozbierali.

Tymczasem mieliśmy trójkąt pełen zależności: wydawcy-hurtownicy-sprzedawcy, który zamienił się w towarzystwo wzajemnej adoracji, gdzie nikt nie może nikogo pociągnąć do odpowiedzialności i na dobrą sprawę nikt nic nie wie. Sprzedawcy rozprowadzają Pottera przed premierą, hurtownicy udają, że problem nie istnieje, bo to nie oni złamali umowę. A wydawnictwo kipi ze złości i też nic nie może zrobić. Harry Potter się wstydzi, a świat się śmieje. Na przykład serwis WizardNews.com, pisząc o polskiej premierze, najwięcej uwagi poświęca właśnie przedwczesnym sprzedażom, a nie atrakcjom i atmosferze panującej w księgarniach.

Mimo wszystko pracownicy Media Rodzina powinni coś zrobić – choćby postraszyć nieuczciwych księgarzy. Nie może być tak, że w gazetach czytamy: „Mniejsze księgarnie w obawie o konkurencję ze strony sieciowych sprzedawców rozpoczęły sprzedaż książki kilka dni wcześniej. Żadna kara ze strony wydawcy ich nie spotka. Właściciele małych księgarń bali się jednak, że nie sprzedadzą wszystkich swoich egzemplarzy, gdyż klienci pójdą do dużych sieci zwabieni ich kampanią reklamową”.

Należałoby chyba przyjąć strategię wydawnictwa Scholastic, które też nie zdołało zapobiec słynnemu lipcowemu przeciekowi – ale za to natychmiast wszczęło postępowanie przeciwko sabotażyście. Gdyby i Media Rodzina w podobny sposób pogroziło sądem i grzywnami, to daję głowę, że tajemniczy bukiniści już następnego dnia wzięliby nogi za pas, uciekając z Dworca Centralnego tam, gdzie pieprz rośnie.

Nie tylko oni zresztą ośmieszyli polski rynek wydawniczy w oczach całego świata. Zadbali o to również ci uczciwsi sprzedawcy, którzy tak skupiali się na przygotowaniu własnych sklepów do premiery, że sami siebie zapomnieli przygotować.

Mało kto zadał sobie trud, by przeczytać choćby fragmenty Harry’ego Pottera – w efekcie na największej premierze w kraju słyszeliśmy, że Tiara Przydziału będzie nas przydzielać do poszczególnych SZKÓŁ. Feniksa Fawkesa nazywano FEJKSEM, co mogło z angielska przywodzić na myśl podróbkę (ang. „fake”) i sprawiać wrażenie, że w ogóle cała ta premiera jest nieco podrobiona. A ptak, którego w początkach gry w quidditcha gonili zawodnicy, ze znikacza nagle stał się KOLIBREM. Nie wspomnę już o konkursach, których autorzy zwyczajnie nie docenili wiedzy fanów Harry’ego Pottera, przez co w wielu przypadkach nawet nie udało się wyłonić zwycięzców.

Ostatni kamyczek do tej góry nieprofesjonalizmu dorzucił nikt inny, jak nasi – nazwijmy ich tak – koledzy po fachu, szczególnie ci z największych polskich mediów.

Dziennik na dwa dni przed 26 stycznia publikuje recenzję „Harry’ego Potter i Insygniów Śmierci”, której sam tytuł jest tak sugestywny, że pożal się Boże. A przecież już kilka godzin później dyrektor Media Rodzina zdejmuje z nas, dziennikarzy, Klątwę Dementorów, zastrzegając jednak, że wszystkich innych wciąż ona obowiązuje, dlatego do soboty nie wolno nam mówić ani pisać o treści siódmej części.

Dzień później nie przeszkadza to jednak redaktorom Gazety Wyborczej opublikować tekstu o fanach, którzy przeczytali powieść w oryginale. I na sam koniec artykułu zacytować ostatniego zdania z książki, które zdradza praktycznie wszystko. A co jest najsmutniejsze w tym wszystkim? To, że nikt nie zwrócił na to uwagi, nikt przeciw temu nie zaprotestował.

Dla porównania pozwolę sobie przypomnieć, jaka była burza, gdy New York Times opublikował recenzję „Deathly Hallows” zaledwie dzień przed premierą. Niestety, to było, ale na świecie. A w Polsce? Na tydzień przed premierą – na głównym krajowym dworcu sprzedają podróbki HP7, na trzy dni przed – w sklepach pojawiają się już oryginały, a jeszcze dzień później ich recenzje w prasie. Wszyscy wokół udają, że tego nie widzą. Wydawnictwo też nie chce lub nie ma siły działać, więc nawet nie pogrozi palcem, a co dopiero sądem.

Oto Polska właśnie. Aż strach pomyśleć, co by było, gdyby powiodła nam się akcja „Harry Potter dla Wszystkich” i premiera siódemki odbywałaby się jednocześnie we wszystkich państwach. Wnet wyszłoby na jaw, że paradoksalnie właśnie w Polsce – w której zapoczątkowano cały protest – najwięcej jest przecieków i nielegalnych sprzedaży, co uniemożliwiłoby zachowanie tajemnicy siódmego tomu.

Tak na szczęście się nie stało i nie mogliśmy przed 21 lipca zepsuć światu niespodzianki. Tyle tylko, że świat się z nas śmieje, a Harry Potter się nas wstydzi.

Nie da się ukryć, że problem jest. I mimo że Pottera już więcej nie będzie, należałoby coś z tym zrobić. Co konkretnie? Kilka rozwiązań zaproponowałem wyżej, resztę zostawiam do przemyślenia szefom wydawnictwa, sprzedawcom, księgarzom i dziennikarzom – a nawet tym nieszczęsnym bukinistom z Dworca Centralnego.

Autor: Lipa | 2008-01-31 18:20:04